معرفی نامه - سید محمد خاتمی
سیّد محمّد خاتمی (زادهٔ ۲۱ مهر ۱۳۲۲ در اردکان یزد) محقق، روحانی، سیاستمدار اصلاح طلب و پنجمین رئیسجمهور ایران است که طی دو دوره بین سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ این مسئولیت را عهدهدار بود. او سومین فرزند سید روحالله خاتمی است. وی از سال ۱۳۴۱ به فعالیتهای سیاسی پرداخت و عضو انجمن اسلامی دانشجویان اصفهان بود. در سال ۱۳۵۹ نماینده مردم اردکان و میبد در مجلس شورای اسلامی بود و در همان سال به عنوان نماینده سید روحالله خمینی و سرپرست مؤسسه کیهان منصوب شد. وی از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۷۱ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را بر عهده داشت. در طول جنگ تحمیلی معاون فرهنگی ستاد فرماندهی کل قوا و ریاست ستاد تبلیغات جنگ را نیز بر عهده داشت. از سال ۱۳۷۱ مشاور رئیسجمهور و رئیس کتابخانه ملی بود و در دانشگاه هم تدریس میکرد. در سال ۱۳۷۵ با حکم علی خامنهای عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی شد. روز پیروزی او در انتخابات دوم خرداد با کسب بیش از ۲۰ میلیون رأی با هفتاد درصد آراء به نامی برای جنبش اصلاحطلبی داخلی در ایران بدل شد. وی توسط بسیاری به عنوان رهبر اصلاحات ایران شناخته میشود. خاتمی همچنین صاحب ایدهای به نام گفتگوی تمدنها بود که شهرت جهانی یافت و با نام او شناخته میشود. سازمان ملل متحد نیز سال ۲۰۰۱ را بر اساس این ایده، سال گفتگوی تمدنها نامید. خاتمی هماکنون عضو شورای عالی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، صاحب امتیاز دو ماهنامه آیین گفتگو و رئیس بنیاد باران میباشد. مجلهٔ نیوزویک در سال ۲۰۰۹ محمد خاتمی را چهارمین مرد قدرتمند ایران نامید.
پیش از انقلاب
محمد خاتمی در ۲۱ مهر ۱۳۲۲ خورشیدی در شهر اردکان در استان یزد متولد شد. پدرش روحالله خاتمی از روحانیون به نام بود و او نیز از نوجوانی به دروس حوزوی روی آورد و طلبه شد. خاتمی تحصیلات خود را در رشته کارشناسی فلسفه غرب در دانشگاه اصفهان ادامه داد و عضو هیئت مدیره انجمن اسلامی این دانشگاه بود.
در سال ۱۳۴۸ (۱۹۶۹ میلادی) از این دانشگاه فارغالتحصیل شد و تحصیلات خود را تا سطح کارشناسی ارشد در رشته علوم تربیتی دانشگاه تهران ادامه داد. در سال ۱۳۵۰ (۱۹۷۱ میلادی)، او به قم بازگشت و دروس عالی حوزوی را ادامه داد. در سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹، با تأیید دکتر بهشتی، امامت مرکز اسلامی هامبورگ را بر عهده داشت.
سید محمد خاتمی به دلیل مطرح کردن طرح گفتگوی تمدنها موفق به اخذ دکترای افتخاری از دانشگاه تهران و دانشگاه سنت اندروز انگلستان و دانشگاه لیژ در بلژیک شد.
زندگی شخصی
پدر او روحالله خاتمی مؤسس مدرسه علمیه اردکان و امام جمعه شهر یزد در سالیان نخستین پس از انقلاب ایران و مادرش سکینه ضیایی (درگذشته ۱۳۹۴) هستند. او با زهره صادقی، خواهرزادهٔ موسی صدر و دختر علیاکبر صادقی استاد مشهور حقوق اسلامی در دانشگاه، در سال ۱۳۵۳ (در ۳۱ سالگی) ازدواج کرد. او دو دختر به نامهای لیلا (متولد ۱۳۵۵) و نرگس (۱۳۶۱) و پسری به نام عمادالدین (متولد ۱۳۶۷) دارد. لیلا، دارای دکترای ریاضی از دانشگاه تهران بوده و هماکنون دانشیار دانشکده ریاضی کالج یونیون در آمریکا است. عمادالدین هم در اسفند ۱۳۹۰ ازدواج کردهاست و تنها فرزند خاتمی در ایران است.
از سایر بستگان مشهور او میتوان به برادرش محمدرضا خاتمی (از رهبران جبهه مشارکت) منتخب اول مردم تهران در ششمین دوره مجلس شورای اسلامی و نایب رئیس آن مجلس، اشاره کرد. محمدرضا خاتمی در ضمن با نوه روحالله خمینی، زهرا اشراقی که از فعالان حقوق زنان است، ازدواج کردهاست.
دیگر برادر خاتمی، علی خاتمی، فوق لیسانس مهندسی صنایع از بروکلین دارد و طی دومین دوره ریاست جمهوری خاتمی رئیس دفتر او بود. همچنین خواهر بزرگتر خاتمی، فاطمه خاتمی، به عنوان منتخب اول مردم اردکان در انتخابات شورای شهر سال ۱۳۷۸ انتخاب شد. خاتمی علاوه بر زبان مادری خود فارسی، به زبانهای عربی، انگلیسی و آلمانی تسلط دارد.
دارایی
محمد خاتمی ویلایی در نیاوران که قبل از انقلاب به منوچهر اقبال وزیر سابق نفت، تعلق داشت مصادره کرده و به عنوان دفتر از آن استفاده میکند.
مسئولیتها در جمهوری اسلامی
پس از پیروزی انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ و سقوط حکومت شاه و قدرت گرفتن جمهوری اسلامی، او در انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت کرد و به عنوان نماینده مردم اردکان و میبد وارد مجلس شد. در سال ۱۳۶۰ به فرمان روحالله خمینی به سرپرستی مؤسسه مطبوعاتی کیهان منصوب گردید و سال بعد از آن در کابینه میر حسین موسوی، نخستوزیر وقت، به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب شد و همین سمت را در کابینه هاشمی رفسنجانی نیز به عهده داشت.
علی خامنهای، رهبر فعلی جمهوری اسلامی در اوایل دهه هفتاد ایدهٔ مبارزه با تهاجم فرهنگی غرب را مطرح ساخت که توسط تمام نهادهای مختلف پیگیری شد، اما خاتمی با این دیدگاه کاملاً موافق نبود. پس از مدتی اختلاف نظر بین او و خامنهای و مقاومت وی در مورد فضای مطبوعاتی و آزادیهای فرهنگی، منجر به استعفای وی شد.
در ۳ خرداد ۱۳۷۱ محمد خاتمی با نوشتن نامهای به اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیسجمهور وقت، از مقام خود استعفا کرد. آقای خاتمی در استعفانامه خود نوشت در عرصه فرهنگی ایران «با شکسته شدن همه مرزهای قانونی، شرعی، اخلاقی و عرفی کار از نقد و ارزیابی (ولو غیرمنصفانه) گذشته و هر وسیلهای برای رسیدن به اهداف خاصی مباح شمرده شدهاست و بدین سان میرود که کار به کلی از روال منطقی و مشروع خارج شود و در نتیجه فضایی ناسالم و آشفته پدید آید که فوریترین اثر آن دلزدگی و عدم امنیت اندیشمندان و هنرمندان سالم و صاحب شخصیت و حتی مؤمن و شیفته انقلاب و اسلام است.»
عبدالواحد موسوی لاری سالها بعد گفت آقای خاتمی با آقای هاشمی رفسنجانی برای استعفا مشورت کرده بود و آقای هاشمی رفسنجانی با وجود مخالفت، برای حفظ آقای خاتمی «پافشاری» نکرده بود. آقای موسوی لاری گفته بود: «هاشمی فکر میکرد که با ماندن خاتمی یک کانون تهاجم علیه دولتش شکل میگیرد که با رفتن خاتمی آن کانون از بین میرود.»
او از آغاز دهه ۷۰ مشاور رئیسجمهور و رئیس کتابخانه ملی ایران بود و همزمان در دورههای دانشگاهی مختلف، اندیشه سیاسی، فلسفه و اندیشه سیاسی در اسلام تدریس میکرد. در سال ۱۳۷۵ به فرمان علی خامنهای، به عضویت شورای عالی انقلاب فرهنگی درآمد.
- ۹۸/۱۲/۱۰